آستان قدس رضوی به بركت مرقد منور ثامن الحجج، حضرت رضا (علیه السلام) و نظام مقدس جمهوری اسلامی در سایه مدیریت موفق اسلامی تولیت فقید آن در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد تحولاتی عظیم و چشمگیر در زمینه های گوناگون بوده است. در اسفند 1394 ه.ش و به دنبال فوت آیت‌ا... واعظ طبسی، حجت الاسلام والمسلمین رئیسی و پس از گذشت 3 سال از تولی گری ایشان حجت الاسلام و المسلمین احمد مروی با حکم مقام معظم رهبری به تولیت این آستان مقدس منصوب شد حضور ایشان بدون شک منشاء تحولات مثبت و روبه جلو در این آستان مقدس خواهد بود. به هر روی آستان قدس رضوی در عرصه‌های مختلف نقشی با اهمیت ایفاد نموده و فعالیت های آن، به صورتی توسعه یافته است كه از لحاظ كمی و كیفی، حتی با مجموع دستاوردهای چند قرن گذشته در این آستان نورانی قابل مقایسه نیست.
فعالیت های عمیق و متنوع آستان قدس رضوی در راستای حفظ و احیای موقوفات براساس نیت وقف كنندگان و نیازهای عمومی جامعه، به ویژه امور مرتبط با زائران گرامی مرقد منور حضرت رضا (علیه السلام) و با تأكید بر امور معنوی و فرهنگی، به عنوان اصلی ترین وظیفه آن، از طریق تشكیلات سازمان مركزی و حوزه های وسیع تخصصی، شامل شش حوزه معاونت، یك اداره كل، یك سازمان اقتصادی، چهارده موسسه فرهنگی و نهاد علمی، آموزشی و اجتماعی در سطوح كشوری و بین المللی انجام می گیرد. اینك به گوشه ای از فعالیت های گسترده آستان قدس رضوی در ترویج فرهنگ و معارف اسلامی و خدمات عام المنفعه اشاره می شود.
نهادها و موسسه های فرهنگی، علمی، پژوهشی، آموزشی و اجتماعی آستان قدس رضوی درحوزه فعالیت های فرهنگی آستان قدس رضوی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها كتابخانه ای با كمتر از 50 هزار جلد كتاب، یك موزه و اداره امور فرهنگی وجود داشته است. در حال حاضر براساس اهمیت اهداف و برنامه های فرهنگی و تبلیغی، با اهتمام تولیت عظمای آستان قدس رضوی، موسسه های گوناگون فرهنگی ـ اجتماعی، علمی و آموزشی ـ پژوهشی تأسیس شده است و در هر یك از آنها مجموعه ای از فعالیتهای گسترده معنوی، فرهنگی و مطالعات تخصصی جریان دارد.
بیمارستان فوق تخصصی رضوی
بیمارستان 320 تختخوابی فوق تخصصی رضوی، در زمینی به مساحت تقریبی 4000000 متر مربع با زیر بنای حدود 56000 متر مربع در 5 طبقه احداث شده است.
وابستگی این مركز به آستان قدس رضوی و در اختیار داشتن تجهیزات پزشكی پیشرفته مطابق با آخرین فناوری های روز دنیا، ضمن برخورداری از كادر درمانی متخصص و مجرب و دارا بودن امكانات مورد نیاز درمانی و غیر آن، همراه با رعایت كامل ضوابط شرعی و استانداردهای پزشكی، از ویژگی های قابل توجه و منحصر به فرد بیمارستان فوق تخصصی رضوی می باشد.
بخشهای مختلف بیمارستان عبارتند از:
واحد CSR (استریلیزاسیون مركزی) ـ MRI ـ پزشكی هسته ای ـ آندوسكوپی ـ اورژانس ـ كلینیك های تخصصی (چك آپ Check up) ـ هولتر مونیتورینگ ـ دندان پزشكی ـ گوش و حلق و بینی ـ درد ـ زنان ـ زایمان بدون درد ـ داخلی) آزمایشگاه ـ رادیولوژی (ساده، دیجیتال، ماموگرافی، پانوركس و تراكم استخوان) ـ سونوگرافی (ثابت و سیار) ـ سی تی اسكن و سیتی آنژیوگرافی ـ داروخانه ـ بخش بازتوانی قلب ـ اتاق های عمل مركزی ـ كت لب (كاتتریسم قلبی) ـ ICUها (ICU جراحی قلب باز ـ ICU جراحی) ـ بخش جراحی ـ بخش زنان ـ بلوك ز ایمان ـ NICU (مراقبت های ویژه نوزادان)، دپارتمان قلب شامل: بخش قلب 1 و 2، CCU و جراحی قلب ـ اكوكاردیوگرافی و تست ورزش و Pace-Maker. این بیمارستان همچنین دارای اتاق های بستری در 4 شكل، مجهز به فراخوان پرستاری و نظارت های مراقبتی، كتابخانه، واحد استریل زباله های عفونی، امكانات رفاهی برای پرسنل، سیستم مدیریت بیمارستان (HIS)، سیستم مدیریت ساختمان (BMS) و سیستم مخابراتی پیشرفته می باشد.
ساختمان بیمارستان با بهترین سازه های معماری و مطابق با بالاترین استانداردها و پیش بینی لازم در طراحی و استقرار تأسیسات و تجهیزات با استفاده از نظریات فنی مشاوران برجسته داخلی و خارجی ساخته شده و نسبت به حوادث طبیعی از ایمنی كامل برخوردار است.
دانشگاه امام رضا (علیه السلام)
دانشگاه بين‌المللي امام رضا عليه السلام با تأكيد توليت فقيد آستان قدس رضوي و مجوز شوراي عالي انقلاب فرهنگي در سال 1378 جهت تربيت مديران، انديشمندان و كارآفرينان مؤمن و متخلق به اخلاق كريمه اسلامي تأسيس گرديد. اين دانشگاه در مقايسه با دانشگاه‌هاي غير دولتي كشور دانشگاهي پويا و در حال رشد است. به ياري خداوند متعال دانشگاه با بهره‌گيري از رهنمودهاي مؤسس معزز دانشگاه، با كسب جايگاه بين‌المللي و اخذ مجوز مركز آموزش‌هاي الكترونيكي توانسته به يك دانشگاه پيشرو و متفاوت در بين دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي غيردولتي نائل و به عنوان مركزي براي پرورش استعداد جوانان ايراني در راستاي نياز كشور، مورد تحسين جامعه باشد. هدف اين دانشگاه، فراهم نمودن محيطي علمي و پويا در جهت تربيت نسل جوان ديني و كارآزموده، در سايه‌ي فرهنگ متعالي رضوي است.
دانشگاه بين‌المللي امام رضا عليه السلام با ايجاد دو مجموعه مستقل دانشگاهي خواهران و برادران با بهره‌مندي از 70 عضو هيئت علمي و بيش از 400 نفر استاد مدعو در قريب به 60 رشته دانشگاهي در مقطع كارشناسي و كارشناسي ارشد در مساحتي بالغ بر 30 هزار متر مربع فضاي آموزشي، بستر خلق، انتشار و كاربرد دانش را در يك محيط سالم، آرام و علمي فراهم كرده است. اين زمينه سبب ارتقاء سطح كيفي آموزش، پرورش و ارائه‌ي خدمات مطلوب به جامعه و حل مسائل دانشجويان و خانواده‌هاي آنان شده است.
دانشگاه علوم اسلامی رضوی
در این دانشگاه قریب به 800 دانشجو در سه مقطع كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا در قالب 18 رشته تحصیلی و گروه های مختلف پژوهشی فعالیت می كند. واحد شماره 2 دانشگاه علوم اسلامی رضوی در سال 1383 با 10800 متر مربع زیر بنا احداث شده است. دانشگاه رضوی تاكنون بیش از 40 عنوان كتاب منتشر كرده است كه از این تعداد، 11 عنوان آن در جشنواره ها و مراسم كتاب سال برگزیده شده است. نشریات «اندیشه حوزه» و «الهیات و حقوق»، دو نشریه تخصصی این دانشگاه است.
شورای عالی فرهنگی
سیاست گذاری، نظارت و هماهنگ سازی و تقویت پشتوانه فكری و نرم افزاری برنامه ها و فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی آستان قدس رضوی
معاونت تبلیغات و ارتباط اسلامی
برنامه ریزی، هماهنگی و ارتقای همه جانبه كیفی و كمی ارائه تبلیغات و توسعه ارتباطات و خدمات فرهنگی و معنوی به زائران محترم حرم مقدس امام هشتم (علیه السلام) و علاقمندان در سراسر جهان
موسسه سازمان اقتصادی رضوی
موسسه سازمان اقتصادی رضوی در سال 1382 به منظور مدیریت و راهبری بهینه شركت ها و موسسه های تحت پوشش و كسب عواید در راستای تأمین هزینه های فرهنگی و عمرانی آستان قدس رضوی و ارائه خدمات بهتر به زائران بارگاه ملكوتی ثامن الحجج (علیه السلام)، تأسیس شده است و موسسه های تحت حوزه های مختلف آن بدین شرح فعالیت دارند:
فعالیتهای صنعتی و معدنی
این گونه فعالیتها در دو بخش صنعت و معدن و به ویژه صنایع غذایی در قالب 17 شركت و موسسه، شامل صنایع كانی غیر فلزی، قند و شكر، خودرو سازی، نساجی، چوب و صنایع چاپ و انتشارات به شرح زیر است:
- شركت تهیه و تولید فرش آستان قدس رضوی
- موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی (توانایی چاپ افست، چاپ صنعتی (فلسكو) و بسته بندی محصولات غذایی)
- شركت سیمان رضوی
- شركت شهاب خودرو
- شركت كارخانجات بنای سبك قدس رضوی (هبلكس)
- شركت كارخانجات صنایع چوب آستان قدس رضوی
- شركت معادن و گرانیت قدس رضوی
- شركت نخریسی و نساجی خراسان
- شركت كمباین سازی ایران
- شركت آرد قدس رضوی
- شركت خمیر مایه رضوی (سهامی خاص)
- شركت سهامی قند تربت حیدریه
- شركت سهامی قند رضوی (آبكوه)
- شركت صنایع غذای رضوی
- شركت فرآورده های لبنی رضوی
- شركت قند چناران (سهامی خاص)
- شركت نان قدس رضوی (سهامی خاص)
- فعالیت های كشاورزی و دامپروری
- این بخش در قالب 12 شركت و موسسه در عرصه های زراعت، باغبانی، جنگلداری و مراتع، دامپروری و شیلات به قرار ذیل فعالیت می كند و سالانه بیش از 80 نوع محصول را به بازار عرضه می نماید.
- سازمان موقوفات ملك
- سازمان موقوفات و كشاورزی استان سمنان (مركز دامغان)
- سازمان موقوفات و كشاورزی جنوب خراسان
- سازمان موقوفات و کشاورزی چناران
- شركت كشاورزی رضوی
- شركت كشاورزی عمران جنگل های قدس رضوی
- شركت كشت و صنعت اسفراین (سهامی خاص)
- شركت كشت و صنعت انابد كاشمر
- شركت كشت و صنعت سرخس آستان قدس رضوی
- موسسه باغات آستان قدس رضوی
- موسسه كشت ودام كنه بیست رضوی
- موسسه كشت و صنعت مزرعه نمونه
- فعالیت های خدماتی، عمرانی و درمانی
- فعالیت های این حوزه در سه بخش، شامل امور ساختمان و مسكن، راه سازی، رایانه و فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهداشت، درمان و دارو، بیمه و خدمات مالی در قالب 15 شركت و موسسه به شرح زیر صورت می گیرد:
- سازمان عمران و توسعه خراسان بزرگ
- شركت پخش رضوی
- شركت تحقیقات و فناوری رضوی
- شركت خدمات بیمه ای رضوی
- شركت داروسازی ثامن
- شركت ساختمانی بتن و ماشین قدس رضوی
- شركت شهاب یار
- شركت فرآودره های گیاهان دارویی و معطر رضوی
- شركت كارگزاری بورس اوراق بهادار رضوی
- شركت مسكن و عمران قدس رضوی
- شركت مشاوره و خدمات رایانه قدس رضوی
- شركت مهندسی آب و خاك قدس رضوی
- منطقه ویژه اقتصادی سرخس
- موسسه اعتباری رضوی
- موسسه دارویی، بهداشتی و تجهیزات پزشكی رضوی در مجموع سهام 44 شركت و موسسه به طور كامل در اختیار آستان قدس رضوی است و در 60 شركت و موسسه دیگر نیز دارای سهام كمتر از سقف 50 درصد است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور تعمیر و تزیین مجدد گنبد، خشتهای قدیمی از سطح گنبد برداشته و لایه ای از بتون بر سطح آن ریخته شد. پس از آن سطح گنبد با خشتهای مسی با روكش طلا تزیین شد كه این خشتهای زرین حدود هفتصد متر مربع را پوشش داده اند.
ضریح سیمین و زرین، پنجمین ضریحی است كه بر مضجع نورانی امام علیه السلام نصب شده است. این ضریح كه از شاهكارهای هنری اسلامی و ایرانی است، در سال 1379 شمسی رونمایی شد.
موسسه آستانه حضرت حسین بن موسی الکاظم (علیه السلام) و آرامگاه شهید مدرس (ره)
احداث سالن های چند منظوره، موزه، غرفه های اقامت خانوادگی، كتابخانه و ... در قالب ده ها هزار متر مربع فضای عبادتی و زیارتی در شهرستان های طبس و كاشمر، از جمله اقدام های مهم آستان قدس رضوی در جنوب خراسان از طریق این موسسه است.
شرکت به نشر
این شركت تاكنون بیش از 1700 عنوان كتاب در زمینه های مختلف امور مذهبی، ادبیات، تاریخ، جغرافیا، ورزش، زبان، روان شناسی و كودك و نوجوان منتشر كرده است.
موسسه تربیت بدنی
با در اختیار داشتن مجتمع ورزشی به وسعت حدود 16000 متر مربع، به عنوان یكی از مجهزترین و مفرح ترین مكان های ورزشی در سطح كشور، توانسته است با ایجاد امینت و فضای مطلوب برای خانواده ها، نسبت به جذب خیل علاقمندان به ورزش، موفقیت های ارزشمندی كسب كند. اماكن ورزشی این مجتمع بزرگ شامل: مجموعه های آبی آقایان و بانوان، ورزشی باستانی، زمین های چمن فوتبال، سالن های چند منظوره، پیست های دوچرخه سواری و دو میدانی، استادیوم 30 هزار نفری و نظایر آن می باشد.
بنیاد پژوهش های اسلامی
با بهره گیری از خدمات علمی حدود 135 پژوهشگر و شخصیت های محقق در قالب 16 گروه تخصصی، در مجموعه ساختمانی به وسعت 24000 متر مربع در سه عرصه تألیف، ترجمه و تصحیح متون اسلامی در جهت احیاء و نشر علوم قرآنی و معارف اهل بین نقش مهمی ایفا می كند. از افتخارات بنیاد مذكور، انتشار حدود 7 میلیون و پانصد و هشتاد هزار نسخه كتاب با 1808 مجلد شامل 1006 عنوان می باشد كه 50 اثر از انتشارات این بنیاد، به عنوان كتاب سال و كتاب برگزیده در جشنواره های مختلف معرفی شده اند.
سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
این سازمان شامل بخش های زیر است:
كتابخانه مركزی آستان قدس رضوی: با بیش از یك میلیون و سیصد هزار نسخه كتاب چاپی در موضوعات متنوع، حدود 40 هزار نسخه كتاب چاپ سنگی، هفتاد و هشت هزار نسخه كتاب و منابع خطی، بیش از هفتاد هزار جلد كتاب خارجی به 69 زبان زنده دنیا، حدود هفت میلیون برگ سند تاریخی، یك میلیون نشریه به زبان های فارسی و خارجی و انتشار فصلنامه تخصصی، علمی، پژوهشی «كتابداری و اطلاع رسانی» و بیش از یكصد و بیست هزار نفر عضو و با مساحت 28800 متر مربع زیربنا، به عنوان یكی از غنی ترین، بزرگ ترین و معتبرترین كتابخانه ها و مراكز اسناد ایران و جهان مطرح است.
كتابخانه های وابسته به آستان قدس رضوی: اكنون بیش از 40 كتابخانه در سطح كشور و یك كتابخانه در كشور هندوستان به سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی وابسته هستند. این كتابخانه ها در مجموع بیش از یك میلیون و دویست و پنجاه هزار نسخه كتاب چاپی و حدود بیست و یك هزار نسخه كتاب خطی در اختیار داشته، به بیش از یكصد و شصت هزار نفر عضو خدمات ارائه می دهند.
موزه های آستان قدس رضوی
شامل 3 موزه و 12 گنجینه با عناوین زیر است:
گنجینه های قرآن، هدایای مقام معظم رهبری، فرش، تاریخ مشهد، سكه و مدال، تمبر و اسكناس، ظروف چینی و چراغدان های بارفتن، سلاح، ساعت و ابزار آلات ستاره شناسی، هنرهای تجسمی، صدف، حلزون و نرم تنان دریایی و گنجینه تزیینات و آرایه های وابسته به معماری (در دست احداث)، موزه مردم شناسی، موزه ملی ملك تهران و موزه وزیری یزد.